Việt Nam là một trong những nước có tầng lớp trung lưu phát triển nhanh nhất ở Đông Nam Á. Theo báo cáo gần đây của McKinsey, ước tính có hơn 36 triệu người gia nhập tầng lớp tiêu dùng ở Việt Nam vào năm 2020.

Tầng lớp trung lưu đang phát triển này là một động lực thúc đẩy kinh tế mở rộng mạnh mẽ. Dự đoán, GDP của Việt Nam sẽ tăng từ 327 tỉ USD năm 2022 lên 470 tỉ USD năm 2025.

Một trong những ngành đang phát triển của Việt Nam là công nghiệp xe điện.

Vai trò ngày càng quan trọng của Việt Nam trong cả sản xuất và tiêu thụ xe điện sẽ sớm đưa nơi đây trở thành một trong những thị trường EV năng động nhất thế giới. Thậm chí có thể phá vỡ sự thống trị hiện tại của Trung Quốc trong hệ sinh thái xe điện.

Việt Nam ngày càng quan trọng trong chuỗi cung ứng xe điện
Theo The Diplomat, ngành sản xuất đã đóng góp đáng kể vào tăng trưởng kinh tế gần đây của Việt Nam, chiếm gần 25% tổng GDP của cả nước vào năm 2021.

Đặc biệt, mối quan tâm đến sản xuất xe điện và pin ở Việt Nam đã tăng vọt. Gần đây nhất là thông báo của hãng xe điện Trung Quốc BYD hồi tháng trước về kế hoạch sản xuất ở Việt Nam.

Trả lời The Diplomat, Michael Beda, CEO của Eden Global Capital - ngân hàng đầu tư hướng tới việc hỗ trợ các công ty Việt Nam niêm yết tại Mỹ - cho biết: “Mục tiêu của Việt Nam trong những năm tới là nâng cao công suất của lưới điện để hỗ trợ sản xuất ‘xanh’ và quá trình chuyển đổi sang xe điện”.

Bên cạnh đó, theo tạp chí chuyên về khu vực châu Á - Thái Bình Dương này, với trữ lượng niken lớn, vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng xe điện cũng vô cùng quan trọng. Công ty Blackstone Minerals của Úc đã đầu tư mạnh vào khai thác và tinh chế niken thông qua dự án Tạ Khoa ở huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La.

Ngoài ra, VinFast, thương hiệu ô tô đầu tiên của Việt Nam, đã có bước tiến đáng kể không chỉ trong sản xuất xe điện, mà còn cả chế tạo pin. Tháng 12-2021, VinFast đã thành lập nhà máy sản xuất pin xe điện đầu tiên của Việt Nam, trị giá 175 triệu USD.

Tháng 2-2023, Volvo Car Malaysia thông báo sẽ bắt đầu xuất khẩu xe điện sang Việt Nam. Điều đó cho thấy hãng xe này đánh giá Việt Nam sẽ là một thị trường tiêu thụ ô tô điện tốt.

“Vị thế ngày càng tăng trong vai trò nhà sản xuất xe điện, tệp khách hàng tiêu dùng tiềm năng cũng như tầm quan trọng trong chuỗi cung ứng pin, đã tạo ra các điều kiện thị trường hoàn hảo để Việt Nam phá vỡ sự thống trị của Trung Quốc trên thị trường này”, The Diplomat bình luận.

Khả năng mở rộng sản xuất xe điện ở Việt Nam
Vào tháng 12-2022, Việt Nam trở thành một trong 3 quốc gia đầu tiên tham gia “Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng” - một cơ chế tài chính bao gồm các quốc gia phát triển hỗ trợ các quốc gia như Việt Nam trong việc chuyển đổi sang các nguồn năng lượng bền vững hơn.

Chính phủ Việt Nam cũng đã thực hiện nhiều nỗ lực nhằm hướng đến mục tiêu giảm phát thải, như ban hành nghị định 10/2022 vào tháng 3-2022 về việc miễn phí lệ phí trước bạ cho xe điện trong 3 năm và giảm 50% lệ phí trong hai năm sau đó.

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng thông qua quyết định 1095 vào tháng 6-2021 nhằm xây dựng chương trình quốc gia phát triển phương tiện giao thông công cộng dành riêng cho xe điện từ năm 2022-2023.

Theo The Diplomat, các doanh nghiệp trong và ngoài nước đều đang tìm cách gia tăng sức mua từ tầng lớp trung lưu đang ngày càng tăng ở Việt Nam. Tỉ lệ sở hữu ô tô tăng từ 4-5% năm 2018 lên 5,7% năm 2020.

Trong một cuộc khảo sát được thực hiện vào giữa năm 2022, 64% cho biết chi phí nhiên liệu thấp hơn là một yếu tố quan trọng trong việc mua xe điện.

“Với những yếu tố này, kết hợp với sự hỗ trợ ngày càng tăng của Chính phủ đối với quyền sở hữu ô tô, xe điện có thể sẽ là lựa chọn ưu tiên của tầng lớp trung lưu đang phát triển ở Việt Nam”, The Diplomat đánh giá.

Ngoài ra, VinFast đang tích cực phát triển năng lực sản xuất xe điện, thúc đẩy taxi điện cũng như thiết lập hệ thống trạm sạc tại Việt Nam.

Tuy nhiên, bài báo cũng cho rằng mặc dù thị trường xe điện của Việt Nam có vẻ đã sẵn sàng để cất cánh, Việt Nam có thể sẽ gặp khó khăn trong việc phát triển cơ sở hạ tầng để phục vụ nhu cầu lớn hơn trong tương lai.

Dù vậy, The Diplomat vẫn đánh giá lạc quan về “khả năng mở rộng năng lực sản xuất xe điện và giúp đa dạng hóa hệ sinh thái xe điện quốc tế hiện có”.

“Dù còn nhiều thách thức, Việt Nam có khả năng tạo ra tác động đáng kể trong hệ sinh thái xe điện của thế giới, với cả tư cách nhà sản xuất lẫn thị trường tiêu dùng. Thậm chí có thể lớn mạnh đến mức đảm bảo chuỗi cung ứng xe điện trở nên ít phụ thuộc hơn vào các nhà sản xuất Trung Quốc”, tạp chí kết luận.