Xe điện và xe hybrid đang đi đầu trong quá trình chuyển đổi bền vững của chúng ta. Trên toàn cầu, ô tô điện đang dần thay thế các phương tiện sử dụng động cơ đốt trong chạy bằng nhiên liệu hóa thạch, giảm ô nhiễm không khí và giải quyết khủng hoảng khí hậu. Nhưng những chiếc xe điện có tính chất "tàng hình" - chúng quá yên tĩnh, có thể gây nguy cho người đi bộ, đặc biệt là ở khu vực thành thị.

Nghiên cứu mới đây được xuất bản trên tạp chí Journal of Epidemiology & Community Health sử dụng dữ liệu từ Vương quốc Anh, đã phân tích tỷ lệ thương vong cho người đi bộ từ năm 2013 đến năm 2017 cho thấy rằng tỷ lệ thương vong trên 100 triệu dặm di chuyển của cả hai loại phương tiện - xe điện và xe sử dụng động cơ đốt trong - có sự khác biệt rõ rệt về các con số: trung bình có 5,16 người bị một chiếc ô tô điện hoặc hybrid đâm phải trên mỗi 100 triệu dặm, so với 2,4 người đối với xe sử dụng động cơ đốt trong.

Ở khu vực thành thị, ô tô điện có nguy cơ gây va chạm với người đi bộ cao gấp ba lần so với khu vực nông thôn. Sự chênh lệch này là do mức độ tiếng ồn xung quanh ở khu vực nông thôn thấp hơn, khiến xe điện dễ dàng cảm nhận âm thanh hơn so với môi trường đô thị bão hòa tiếng ồn, nơi tiếng ồn của xe điện tạo ra sẽ gần như không thể bị phát hiện.

Tại sao điều này lại xảy ra
Nghiên cứu không phân tích trực tiếp nguyên nhân gây ra sự khác biệt này. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu nghi ngờ một số yếu tố là nguyên nhân.

Việc đầu tiên không liên quan gì đến những chiếc xe, nhưng những người điều khiển ô tô điện có xu hướng trẻ hơn và ít kinh nghiệm hơn, điều này có thể dẫn đến nhiều vụ tai nạn hơn. Nhưng một lời giải thích khác có thể liên quan đến việc xe điện chạy êm hơn nhiều so với xe sử dụng động cơ đốt trong.

Ô tô sử dụng động cơ đốt trong tạo ra nhiều tiếng ồn, thường khoảng 70 decibel - con số này tương đương với tiếng ồn được tạo ra từ máy giặt hoặc máy hút bụi. Trong khi đó, động cơ điện gần như im lặng. Từ năm 2021, nhiều quốc gia trên thế giới đã đưa ra quy định xe điện bắt buộc phải có máy phát âm thanh nhưng yêu cầu tối thiểu là 56 decibel - mức ồn ào tương đương với một chiếc tủ lạnh hoặc một chiếc máy tính hiệu năng cao, nhưng rõ ràng tiếng ồn mà nó tạo ra vẫn không bằng một chiếc ô tô sử dụng động cơ đốt trong.

Giúp ô tô điện trở nên an toàn hơn
Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh sự cần thiết phải giảm thiểu rủi ro này khi việc sử dụng xe điện và xe hybrid tiếp tục tăng cao. Họ cũng đề xuất một số chiến lược có thể được sử dụng để nâng cao sự an toàn cho người đi bộ, bao gồm:

Hệ thống cảnh báo bằng âm thanh: Một giải pháp trước mắt là triển khai hệ thống cảnh báo bằng âm thanh bắt buộc cho xe điện, đặc biệt là ở tốc độ thấp. Các hệ thống này có thể phát ra âm thanh để cảnh báo người đi bộ về một phương tiện đang đến gần, có thể là tái tạo lại tiếng ồn do động cơ truyền thống tạo ra. Đây có lẽ là giải pháp tối ưu vì nó đã được triển khai ở một số quốc gia và chúng ta chỉ cần làm cho âm thanh to hơn là được. Tuy nhiên, việc trang bị thêm hệ thống này cho những chiếc xe hiện có sẽ là một thách thức.
Điều chỉnh thiết kế đô thị: Các nhà quy hoạch thành phố có thể đóng một vai trò quan trọng bằng cách thiết kế lại cảnh quan đô thị để ưu tiên sự an toàn cho người đi bộ. Điều này bao gồm lối sang đường tốt hơn, nhiều khu vực dành cho người đi bộ hơn và các biện pháp kiểm soát giao thông giúp giảm tốc độ phương tiện ở những khu vực có lượng người đi bộ đông đúc.
Chiến dịch nâng cao nhận thức cộng đồng: Giáo dục cả người lái xe và người đi bộ về những rủi ro cụ thể liên quan đến xe điện và xe hybrid có thể thúc đẩy văn hóa cảnh giác và an toàn. Người đi bộ cần được biết về tính chất yên tĩnh hơn của những phương tiện này, đồng thời khuyến khích người lái xe lái xe thận trọng, đặc biệt là ở những khu vực đông người đi bộ.

Mặc dù rủi ro cho người đi bộ cao hơn nhưng nhìn chung, ô tô điện vẫn mang lại nhiều lợi ích thiết thực, dù là trực tiếp hay gián tiếp.

Bởi vì chúng không có khí thải nên chúng làm giảm ô nhiễm đô thị, từ đó làm giảm bệnh hen suyễn và các vấn đề về hô hấp khác gây thiệt hại nhiều về sinh mạng và tài nguyên. Một báo cáo gần đây của Hiệp hội Phổi Hoa Kỳ đã tính toán tác động của việc thay thế ô tô sử dụng động cơ đốt trong bằng phương tiện không phát thải vào năm 2035 cho thấy sự thay đổi này có thể ngăn ngừa 89.300 ca tử vong sớm vào năm 2050 tại Mỹ.

Ngoài ra, báo cáo cũng dự đoán điều này sẽ giảm bớt 2,2 triệu cơn hen suyễn và giảm 10,7 triệu ngày công bị mất, tương đương với gần 978 tỷ USD lợi ích sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, việc đạt được những lợi ích này không chỉ phụ thuộc vào việc thay đổi động cơ. Nó đòi hỏi một sự chuyển đổi rộng rãi hơn sang các nguồn năng lượng sạch như gió, mặt trời, thủy điện, địa nhiệt và năng lượng hạt nhân.

Việc chuyển sang sử dụng xe điện và xe hybrid là một bước quan trọng trong việc chống biến đổi khí hậu và cải thiện chất lượng không khí. Tuy nhiên, tiến trình này phải được cân bằng với những cân nhắc về an toàn công cộng. Khi các chính phủ trên toàn thế giới thúc đẩy kế hoạch loại bỏ dần ô tô chạy bằng nhiên liệu hóa thạch, việc giải quyết rủi ro ngày càng cao mà những phương tiện vận hành êm ái này gây ra cho người đi bộ, đặc biệt là trong môi trường đô thị, là điều cần thiết.