Mức thuế 100% đối với xe điện Trung Quốc được công bố mới đây tại Washington chỉ là một đòn “mang tính biểu tượng” hơn là một đòn thực tế đối với các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc. Họ hầu như không có hoạt động kinh doanh nào ở Mỹ và đã nhận ra rằng những rào cản chính trị để gia nhập thị trường thứ 2 thế giới này là không thể vượt qua.

Các nhà phân tích cho biết, sự lạnh lùng từ Washington sẽ không làm thay đổi tham vọng thống trị toàn cầu của các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc, nhưng nó sẽ thúc đẩy những điều chỉnh. Các công ty sẽ tập trung vào các thị trường mới nổi và nội địa hóa sản xuất nếu có thể, tìm cách thu hút các chính phủ cởi mở hơn với xe điện Trung Quốc.

Và một số công ty có thể tập trung vào việc cung cấp công nghệ xe điện, một cách tiếp cận có thể làm giảm bớt phản ứng dữ dội về chính trị và mang lại con đường gián tiếp cho hoạt động kinh doanh của Mỹ.

Denis Depoux, giám đốc quản lý toàn cầu của công ty tư vấn Roland Berger có trụ sở tại Thượng Hải, nhận định: “Các công ty Trung Quốc rất thực dụng trong lộ trình tiếp cận thị trường của họ”.

Thuế quan phản ánh mối lo ngại ở Mỹ rằng các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc, thường được hưởng trợ cấp của chính phủ, sẽ cố gắng bán xe của họ ở Mỹ để giành thị phần.

Về phần mình, châu Âu đã mở một cuộc điều tra vào năm ngoái về các khoản trợ cấp xe điện của Trung Quốc, dự kiến sẽ dẫn đến thuế quan trong những tháng tới.

Nhờ thuế quan của Mỹ, các nhà sản xuất ô tô Mỹ sẽ được hưởng sự bảo vệ trước sự cạnh tranh giá rẻ của Trung Quốc. Nhưng mặt trái là người tiêu dùng nước này sẽ không được tiếp cận với những chiếc xe điện chất lượng cao nhất và rẻ nhất thế giới.

Tại Trung Quốc, nhà sản xuất xe điện hàng đầu BYD cung cấp một mẫu xe nhỏ gọn với phạm vi hoạt động khoảng 200 dặm cho một lần sạc với mức giá tương đương dưới 10.000 USD. Một phiên bản sedan Seal cao cấp hơn có phạm vi hoạt động khoảng 340 dặm có giá khởi điểm khoảng 25.000 USD tại Trung Quốc. Tại Mỹ, một phiên bản sedan Model 3 của Tesla với phạm vi tương tự có giá khoảng 43.000 USD.

Người phát ngôn của Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết việc tăng thuế của Mỹ là kết quả của những cân nhắc chính trị trong nước.

Tham vọng toàn cầu

Bất chấp những trở ngại về địa chính trị, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc vẫn háo hức vươn ra nước ngoài, tham vọng trở thành Tesla hay Toyota tiếp theo. Sau nhiều thập kỷ theo đuổi các nhà sản xuất ô tô Mỹ, châu Âu, Nhật Bản và Hàn Quốc, họ đã tìm thấy một sản phẩm có khả năng cạnh tranh toàn cầu trong xe điện của mình.

Tại quê nhà Trung Quốc, hơn 100 thương hiệu xe điện đang tranh giành miếng bánh, khiến giá cả và lợi nhuận giảm. Công suất của Trung Quốc đang vượt quá nhu cầu trong nước và các nhà sản xuất đang tìm kiếm ở nước ngoài, nơi họ tin rằng tỷ suất lợi nhuận sẽ cao hơn và sự cạnh tranh ít khốc liệt hơn.

Xuất khẩu ô tô của Trung Quốc đã tăng gần gấp 5 lần trong 3 năm qua lên khoảng 5 triệu xe vào năm 2023. Trong khi nhiều chiếc là ô tô chạy bằng xăng được vận chuyển đến Nga, một số khác là xe điện được gửi đến Đông Nam Á, Châu Âu và các nơi khác.

Một chiến thuật khác là mở các nhà máy bên ngoài Trung Quốc tại các thị trường dễ tiếp nhận xe điện mang thương hiệu Trung Quốc. BYD đang mở các nhà máy mới ở Brazil, Hungary, Thái Lan và Uzbekistan và đang xem xét mở một nhà máy ở Mexico. Nhà sản xuất ô tô Trung Quốc Chery Automobile có kế hoạch sản xuất ô tô ở Tây Ban Nha với đối tác nội địa là Ebro-EV Motors.

Động thái của chính quyền Tổng thống Biden không nói trực tiếp bất cứ điều gì về kịch bản trong đó một nhà sản xuất xe điện Trung Quốc mở nhà máy ở Mexico và cố gắng vận chuyển ô tô qua biên giới tới người tiêu dùng Mỹ. Trên giấy tờ, những chiếc xe như vậy có thể được hưởng mức thuế thấp.

Cả ông Biden và đối thủ có khả năng là đối thủ Đảng Cộng hòa của ông vào tháng 11, cựu Tổng thống Donald Trump, đều cho rằng bất kỳ nhà máy nào ở Mexico do các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc sở hữu đều có thể bị áp thuế cao.

Các nhà phân tích nhận định, các nhà hoạch định chính sách châu Âu, trong khi cân nhắc thuế quan đối với xe điện do Trung Quốc sản xuất, nhìn nhận vấn đề khác với Mỹ. Họ muốn khuyến khích các công ty Trung Quốc xây dựng nhà máy ở châu Âu thay vì chặn hoàn toàn các phương tiện mang nhãn hiệu Trung Quốc.

Trong chuyến thăm châu Âu của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong tháng này, Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le Maire cho biết ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc, bao gồm cả BYD, được hoan nghênh tham gia, theo đuổi các dự án công nghiệp ở Pháp.

Tại triển lãm ô tô Bắc Kinh hồi tháng 4, một số hãng ô tô Trung Quốc bày tỏ mối quan tâm lâu dài hơn đến việc sản xuất ở nước ngoài. Trong số đó có thương hiệu xe điện Zeekr, được hỗ trợ bởi Geely Automobile của Trung Quốc và công ty khởi nghiệp xe điện Xpeng.

“Giấc mơ” Mỹ

Khi nói đến việc sản xuất ô tô ở Mỹ, các công ty Trung Quốc gặp rất nhiều rào cản. Ngay cả khi Washington cho phép họ thành lập nhà máy, họ sẽ phải đối mặt với vấn đề tuyển dụng công nhân, áp lực chấp nhận công đoàn, sự khác biệt về văn hóa và phản ứng dữ dội tiềm ẩn của địa phương.

Ông Trump cho biết tại một cuộc vận động tranh cử hồi tháng 3 ở Ohio rằng ông sẽ hoan nghênh các công ty Trung Quốc xây dựng nhà máy ô tô ở Mỹ nếu họ sử dụng công nhân Mỹ.

Một cách tiếp cận của các công ty Trung Quốc tới thị trường nước ngoài, bao gồm cả Mỹ, là bán công nghệ liên quan đến xe điện như hệ điều hành hoặc pin.

CATL của Trung Quốc đã đàm phán với Tesla và các nhà sản xuất ô tô khác để cấp phép công nghệ pin của họ ở Mỹ, thay vì xây dựng nhà máy pin riêng ở đó.

Một con đường khác là hợp tác với một nhà sản xuất ô tô không phải của Trung Quốc. Leapmotor, một công ty khởi nghiệp xe điện của Trung Quốc và Stellantis, công ty mẹ của Jeep, cho biết hôm thứ Ba rằng họ sẽ bắt đầu bán xe điện dành cho thị trường đại chúng của Leapmotor ở châu Âu vào tháng 9. Các công ty cho hay các thị trường toàn cầu khác - ngoại trừ Mỹ - sẽ sớm theo sau.

Những chiếc xe điện đó sẽ được xuất khẩu từ Trung Quốc hoặc được sản xuất tại các nhà máy Stellantis trên khắp thế giới. Năm ngoái Stellantis cho biết họ đang đầu tư 1,5 tỷ euro, tương đương 1,6 tỷ USD, vào Leapmotor.

Giám đốc điều hành Stellantis Carlos Tavares đã mô tả chiến lược này như một cách để đáp ứng các tình huống nhiệm vụ khác nhau.