Mặc dù Elon Musk đôi khi được coi là người sáng lập Tesla, nhưng trong lịch sử, vai trò của ông tại nhà sản xuất ô tô này phức tạp hơn nhiều.

Trên thực tế, Martin Eberhard đồng sáng lập Tesla vào năm 2003 cùng với người bạn lâu năm Marc Tarpenning. Musk là người dẫn đầu vòng gọi vốn Series A trị giá 7,5 triệu USD của công ty và trở thành chủ tịch hội đồng quản trị vào năm 2004.

Nhưng Eberhard và Musk xung đột kịch liệt và Musk đã loại Eberhard khỏi vai trò Giám đốc điều hành (CEO) vào năm 2007. Musk nói rằng Eberhard trì hoãn việc sản xuất chiếc xe đầu tiên của Tesla là Roadster, và rằng Eberhard chịu trách nhiệm về các vấn đề vận hành khác.

Musk chính thức đảm nhận vị trí CEO Tesla vào năm 2008. Ông đã gọi Eberhard là “người tồi tệ nhất” từng làm việc cùng. Về phần mình, Eberhard đã kiện Musk vào năm 2009, cáo buộc ông ta tội phỉ báng. (Hai người sau đó đã giải quyết ổn thỏa vụ kiện.)

Phóng viên tờ BI đã có cuộc trò chuyện vào tháng 12 với Eberhard - người từng được gọi là "Mr. Tesla" và hiện tự mô tả mình là một "doanh nhân đã nghỉ hưu". Nhà đồng sáng lập Tesla đã thảo luận về mọi thứ từ những ngày đầu khởi nghiệp cho đến tương lai của ô tô điện.

NHỮNG TIẾC NUỐI

Eberhard nói rằng chứng kiến Tesla của thời điểm này, ông nghĩ sẽ có hàng triệu điều mình sẽ làm khác đi, nhưng hầu hết chúng chỉ là những điều hối tiếc nhỏ.

Ví dụ, ông cho biết Tesla đã dành quá nhiều thời gian để tranh luận về việc nên bán ô tô của mình thông qua đại lý hay bán trực tiếp cho khách hàng. Eberhard cũng nói rằng mặc dù ông sẽ thực hiện các thay đổi kỹ thuật đối với Roadster, nhưng nhìn chung ông tự hào về những gì nhóm đã tạo ra.

"Nếu nhận thức muộn màng, bạn có thể thấy tất cả những sai lầm mà mình đã mắc phải", Eberhard nói. "Nhưng tôi nghĩ về tổng thể, chúng tôi đã làm đúng. Và bằng chứng là lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ, chúng tôi đã xây dựng thành công một công ty xe hơi”.

"Nếu được làm lại từ đầu, tôi có nhận tiền đầu tư của Musk hay không ư?", Eberhard đặt câu hỏi. "Thực sự là khi ấy không có nhiều tiền để chọn lựa, bạn biết đấy".

Eberhard nói rằng nếu ở lại, ông sẽ có một số lựa chọn khác với Musk.

"Ví dụ, tôi sẽ rất phản đối việc mua lại SolarCity", ông nói, gọi đó là "sự phân tâm" đối với Tesla.

Tesla đã mua lại SolarCity, một công ty năng lượng mặt trời vào năm 2016 với giá 2,6 tỷ USD. Musk bị giám sát chặt chẽ vì công ty được điều hành bởi người anh họ Lyndon Rive của ông. Một số cổ đông của Tesla đã đệ đơn kiện cáo buộc Musk gây áp lực lên các thành viên hội đồng quản trị của Tesla để mua SolarCity và bảo lãnh cho công ty này. Tuy nhiên Musk đã thắng kiện vào năm ngoái. Vào năm 2021, phân khúc sản xuất và lưu trữ năng lượng của Tesla đã tạo ra doanh thu gần 3 tỷ USD.

Eberhard cũng cho biết ông sẽ có cách để tạo ra một nền văn hóa tích cực hơn tại Tesla nếu vẫn ở lại công ty. "Tôi tin tưởng vào việc đối xử tôn trọng với nhân viên và tôi không thích sa thải ngẫu nhiên hay những thứ tương tự như vậy", ông nói. "Nếu vậy, có lẽ văn hóa bên trong công ty sẽ tốt hơn một chút".

Eberhard dường như ám chỉ đến các báo cáo cho thấy rằng Musk có thể là một người khó làm việc cùng, dễ hành động khi tức giận và thậm chí khiến nhân viên nổi cơn thịnh nộ. Musk đã phủ nhận những cáo buộc như vậy và cho biết vào năm 2021 rằng ông đã đưa ra phản hồi "rõ ràng và thẳng thắn" cho nhân viên.

Mô tả phong cách quản lý của riêng mình, Eberhard nói: "Tôi đã cố gắng duy trì động lực cho nhân viên bằng cách giúp họ thực hiện sứ mệnh để nhận ra rằng những gì chúng tôi đang làm thực sự quan trọng đối với thế giới. Và điều đó đã thúc đẩy mọi người dành rất nhiều thời gian chăm chỉ làm việc - nhưng không phải vì sợ hãi, mà là vì cảm giác thành tựu và cảm giác có trách nhiệm”.

"Chúng tôi cũng không sa thải ngẫu nhiên", ông nói thêm. "Thỉnh thoảng tôi cũng phải sa thải một số người, nhưng tôi ghét điều đó.

CON NGƯỜI THẬT CỦA ELON MUSK

Eberhard nói rằng trong những năm gần đây, ông đã cố gắng tránh đọc tin tức về Musk.

"Thành thật mà nói, tôi đã chặn Elon Musk trong nguồn cấp tin tức của mình", ông nói. "Tôi không cần đọc thêm về anh ấy nữa. Tôi chỉ thấy khó tiêu khi đọc nó. Điều xảy ra sẽ luôn là Musk sẽ đưa ra một tuyên bố ngông cuồng nào đó trên Twitter và đột nhiên một nhóm phóng viên muốn nói chuyện với tôi”.

Nhưng Eberhard đã nói rằng ông đã nhận thấy một sự thay đổi: Ông mô tả Musk là người tham gia tích cực vào công ty nhiều hơn. “Elon bây giờ là một người khác so với lúc đó”, Eberhard nói. "Trước đây, anh ấy cũng như bất kỳ thành viên hội đồng quản trị nào khác, tham gia các cuộc họp hội đồng quản trị, không có văn phòng tại công ty. Anh ấy cũng không đến đó thường xuyên. Anh ấy không đưa ra chỉ đạo cho nhân viên của tôi, đại loại như vậy”. Giờ đây, Eberhard nói thêm, Musk là "một người siêu năng động".

Lịch sử ban đầu của Tesla là một điểm gây tranh cãi giữa Musk và Eberhard. Trong một tweet vào tháng 11, Musk cho biết ông "là người đứng đầu bộ phận sản phẩm và chỉ đạo thiết kế của chiếc Roadster nguyên bản". Eberhard phản đối.

Eberhard cho biết trong thời gian ông là CEO và Musk là chủ tịch hội đồng quản trị, Musk đến họp hội đồng quản trị hàng tháng nhưng không thường xuyên làm việc tại công ty. Eberhard nói: “Vì vậy, bạn biết đấy, ý tưởng về việc anh ấy ngồi xung quanh làm việc trên ô tô hoặc một cái gì đó đơn giản là không đúng sự thật. Anh ấy không có ở đó".

Eberhard cho biết ông nhận ra xích mích ngày càng lớn giữa mình và Musk khi Tesla bắt đầu được truyền thông chú ý nhiều hơn.

"Hành vi của anh ấy đã thay đổi đáng kể ngay khi báo chí bắt đầu nói về Tesla", Eberhard nói. "Musk nổi điên lên nếu có bất kỳ thứ gì viết về Tesla mà không nhắc đến tên anh ấy một cách nổi bật. Và đó là lúc tôi nhận ra rằng có một cái tôi rất lớn ở đây".

Eberhard, người vào thời điểm đó có biệt danh là "Mr. Tesla", nói rằng bất cứ lúc nào không được nhắc đến trong một bài báo về công ty, Musk sẽ gọi điện cho ông và "hét" vào mặt ông.

Musk lật đổ Eberhard vào năm 2007 và trở thành CEO ngay sau đó. Nhưng đó không phải là mốc kết thúc liên lạc của họ.

Eberhard đã đệ đơn kiện Musk về tội phỉ báng vào năm 2009, sau khi Musk bắt đầu tự gọi mình là người sáng lập Tesla và đưa ra những bình luận tiêu cực về Eberhard. Vụ kiện đã được giải quyết cùng năm với số tiền không được tiết lộ, với điều kiện là Musk và hai giám đốc điều hành khác của Tesla, JB Straubel và Ian Wright, cũng có thể tuyên bố danh hiệu người sáng lập Tesla. Musk và Eberhard cũng đã ký một thỏa thuận không chê bai nhau.

Eberhard nói rằng đó là lần cuối cùng ông nói chuyện với Musk. Ông nói thêm rằng đã gửi cho Musk một tin nhắn chúc mừng vào năm 2008 khi Musk đưa tên lửa đầu tiên của mình vào không gian nhưng chưa bao giờ nhận được hồi âm.

Musk thỉnh thoảng đã tweet về Eberhard. Eberhard suy đoán: "Tôi đoán là vì anh ấy đã cố gắng trong nhiều năm để tạo ra câu chuyện rằng anh ấy là người sáng lập và giờ mọi người biết điều đó không đúng. Đó là nỗi bực bội kéo dài", Eberhard nói.

TƯƠNG LAI XE ĐIỆN

Eberhard nói rằng khi ông và Tarpenning thành lập Tesla vào năm 2003, mọi người đều biết rằng "không thể" kiếm được lợi nhuận bằng cách sản xuất xe điện. Tesla là công ty khởi nghiệp duy nhất cố gắng thử sau khi các nhà sản xuất ô tô lâu đời như Ford đã từ bỏ phần lớn ô tô điện.

Cơ quan Năng lượng Quốc tế đã ước tính rằng 13% ô tô được bán trên toàn cầu vào năm 2022 là xe điện. “Về cơ bản, tôi thấy điều đó là chúng tôi đã thắng”, Eberhard nói. "Về cuộc cách mạng mà chúng tôi bắt đầu - chúng tôi đã thành công".

Eberhard cho biết ông có một lời khuyên dành cho các công ty khởi nghiệp cũng như các nhà sản xuất ô tô cũ đang tham gia vào ngành công nghiệp xe điện: "Đừng cố gắng cạnh tranh trực diện với Tesla".

Ông nói: “Không giống như rất nhiều công ty ở Thung lũng Silicon, ngành công nghiệp ô tô không phải là ngành mà ở đó có 1 kẻ thắng toàn diện. Có nhiều loại ô tô khác nhau cho các phân khúc thị trường khác nhau".

Nhà đồng sáng lập Tesla cho biết ông thất vọng với một số công ty, như Lucid. Ông cho biết Lucid đang cố gắng cạnh tranh trực tiếp với Model S bằng một chiếc sedan điện tương tự có tên Lucid Air. Eberhard đã làm việc cho Lucid khi nó vẫn còn được gọi là Atieva vào năm 2015 nhưng không cùng quan điểm với CEO của công ty và đã rời đi sau sáu tuần.

Eberhard cho biết ông ấn tượng hơn với những công ty như Rivian. "Rivian đã nhìn ra ngoài giới hạn và nói: Bạn biết đấy, phương tiện bán chạy số 1 ở Bắc Mỹ là xe tải F-150. Vì vậy, nếu chúng tôi muốn tìm một thị trường mới, thì đó là một nơi sinh lợi”, Eberhard nói.

Trong khi Tesla thống trị thị trường xe điện Mỹ thì Ford đã chiếm vị trí số 2. Ford chỉ bán được hơn 41.000 xe điện trong ba quý đầu năm 2022, trong khi Tesla bán được hơn 900.000 chiếc trong cùng kỳ.

Eberhard nói rằng Tesla đã chờ đợi các công ty khác bắt kịp nhưng ông không coi những công ty như Ford là mối đe dọa. Eberhard nói: “Thế giới đã hỗ trợ hơn chục công ty xe hơi lớn thành công trong nhiều thế hệ. Điều này sẽ không thay đổi”.

Autopilot của Tesla và sự phát triển của công nghệ ô tô

Eberhard có thể không nghĩ rằng Tesla đang bị đe dọa bởi các nhà sản xuất ô tô khác, nhưng ông nói rằng ông nhìn thấy mối đe dọa lớn hơn đến từ bên trong công ty: Công nghệ tự lái.

"Theo ý kiến của tôi, chúng ta cần thoát khỏi thói quen nghĩ về tất cả những thứ tự lái này được kết nối với xe điện" Eberhard nói. “Tôi muốn thấy mọi người nghĩ về việc tạo ra những chiếc ô tô mà mọi người có thể lái".

Musk đã biến công nghệ tự lái trở thành một phần quan trọng trong tương lai của Tesla. Năm ngoái, ông đã mô tả phần mềm tự lái của nhà sản xuất ô tô này là sự khác biệt giữa việc Tesla đáng giá rất nhiều tiền hay gần như không có gì. Musk đã nói rằng công ty "giống một công ty phần mềm hơn là 1 công ty phần cứng". Nhưng Eberhard nói rằng không đơn giản như vậy.

"Tôi nghĩ thật sai lầm khi coi ô tô là một nền tảng phần mềm - bạn biết đấy, giống như iPhone hay thứ gì đó. Nó không giống nhau".

"Tôi có một chiếc iPhone và mỗi khi tôi nhận được bản cập nhật phần mềm thì lại có lỗi trong đó", Eberhard nói thêm. "Những lỗi này có nghĩa là, ví dụ, thỉnh thoảng ứng dụng nguồn cấp tin tức của tôi gặp sự cố. Đó không phải là vấn đề lớn, vì nó chỉ gây khó chịu trên iPhone. Nhưng loại lỗi đó xuất hiện trong phần mềm điều khiển, chẳng hạn như hệ thống phanh của tôi hoặc tay lái, nó có thể giết chết người”.

Eberhard nói rằng mặc dù ông đánh giá cao "các hệ thống định hướng an toàn" như các tính năng hỗ trợ người lái, nhưng ông "không phải là một fan hâm mộ lớn" của lái xe tự động. Ông nói rằng Musk dường như đang bận tâm đến những chiếc xe tự hành và đó là mối quan tâm lớn nhất của Eberhard đối với Tesla dưới sự lãnh đạo của Musk.

“Tôi nghĩ rằng công nghệ này còn quá non nớt để có thể triển khai trên đường”, ông nói, đề cập đến phần mềm beta Tự lái hoàn toàn của Tesla. Trước đây, Musk đã nói rằng một số lỗi có thể xảy ra với phần mềm beta và đã khuyến khích các tài xế báo cáo sự cố về phần mềm.

Trong nhiều năm, Musk đã hứa hẹn rằng Tesla sẽ sớm có những chiếc xe tự hành hoàn toàn trên đường. Và trong khi nhà sản xuất ô tô trang bị cho những chiếc Tesla mới chương trình hỗ trợ lái xe Autopilot và bán tính năng Beta Tự lái hoàn toàn với giá 15.000 USD hoặc 200 USD một tháng, thì công ty còn lâu mới đạt được khả năng lái tự động hoàn toàn. Phần mềm của họ yêu cầu người điều khiển được cấp phép giám sát phương tiện mọi lúc.

Công ty cũng đang phải đối mặt với sự giám sát từ một số cơ quan quản lý về công nghệ. Cục Quản lý An toàn Giao thông Đường cao tốc Quốc gia đang điều tra phần mềm Autopilot của Tesla và tiện ích bổ sung Full Self-Driver của họ. Tháng trước, Tesla đã tiết lộ một cuộc điều tra của Bộ Tư pháp về các tuyên bố về xe tự lái của mình. Và Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch đang điều tra xem liệu Tesla có đưa ra những tuyên bố sai lệch về khả năng của phần mềm hay không.

Eberhard nói rằng khi ông còn là Giám đốc điều hành của Tesla, không có thứ "lái tự động" nào tồn tại. “Tôi không có ngân sách để làm một hệ thống thông tin giải trí đàng hoàng trên xe hơi chứ đừng nói đến việc nghĩ đến một thứ như Autopilot”.

CUỘC SỐNG HẬU TESLA

Không hề dễ dàng sau khi Eberhard rời Tesla. Ông nói rằng mình "về cơ bản là thất nghiệp" trong hai năm vì thỏa thuận sở hữu trí tuệ với Tesla. Tình huống này khiến Eberhard gần như hết tiền và không thể làm việc cho đến khi hết hạn hợp đồng.

"Chính xác là vào ngày hết hạn hợp đồng, Volkswagen đã thuê tôi", Eberhard nói.

Ông gia nhập VW vào mùa thu năm 2009 với tư cách là giám đốc phát triển EV tại Phòng thí nghiệm Nghiên cứu Điện tử. Ông rời đi vào năm 2011. Eberhard nói rằng việc cố gắng biến xe điện thành hiện thực tại VW là "bất khả thi".

"Tôi nghĩ rằng họ đã chán tôi và tôi đã rời đi", ông nói.

Eberhard tiếp tục làm việc một thời gian ngắn với một số công ty khởi nghiệp khác, bao gồm Lucid và SF Motors, và ông đã ra mắt hai công ty khởi nghiệp về pin EV, Inevit và Tiveni.

Tuy nhiên, ngay cả khi tung tăng khắp nơi, Eberhard vẫn không đi xa khỏi gốc rễ Tesla của mình. Ông cho biết mình vẫn lái chiếc Roadster hàng ngày, trong khi vợ ông lái chiếc Model S.

ông nói rằng vào năm 2008 đã mua chiếc Roadster thứ hai từng được sản xuất nhưng đã ngừng lái nó khoảng sáu hoặc bảy năm trước, chiếc xe được sơn tùy chỉnh có biển trang trí mang dòng chữ "Mr. Tesla." Bây giờ Eberhard lái một chiếc Roadster đã qua sử dụng.

Eberhard cho biết ông vẫn duy trì một "cổ phần nhỏ" ở Tesla. Mặc dù không nói chi tiết, nhưng ông khẳng định rằng đã giữ cổ phần của mình lâu hơn bất kỳ ai. Eberhard sở hữu ít hơn 5% cổ phần của Tesla khi ông rời đi vào năm 2007.

"Tôi có cổ phần lớn hơn, và tôi đã bán rất nhiều cổ phiếu từ sớm, điều mà bạn biết đấy, trong nhận thức muộn màng có thể không phải là điều lý tưởng nên làm, nhưng đó là điều tôi đã làm", ông nói.

Ngày nay, Eberhard và Tarpenning cùng làm việc trong một công ty đầu tư tư nhân nhỏ. Họ gặp nhau uống cà phê vào thứ Tư hàng tuần - điều mà họ vẫn làm từ năm 1988.

Ông nói: “Nếu một trong số chúng tôi vắng nhà vào tuần đó, chúng tôi sẽ chuyển lịch sang thứ ba hoặc thứ năm, hoặc đôi khi nó biến thành bữa trưa. Ngay cả trong thời gian dịch Covid, chúng tôi thậm chí đã… uống cà phê ảo. Chính tại buổi uống cà phê như vậy, chúng tôi đã mơ về cuốn Nuvomedia và đó cũng là nơi chúng tôi mơ về Tesla”.